|
|
Z Ptaki
(Różnice między wersjami)
|
|
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | | Linia 1: |
Linia 1: |
| − | <h2 style="margin:0; background:#AACC55; font-size:150%; font-weight:bold; border:1px solid #669966; text-align:left; color:#000; padding:0.2em 0.4em; color:#000;">Budki lęgowe - ogólnie</h2> | + | <h2 style="margin:0; background:#ffffff; font-family:Century Gothic; font-size:190%; border:1px solid #ffffff; text-align:left; color:#000; padding:0.2em 0.4em; color:#6B8E23;">Budki lęgowe - ogólnie</h2> |
| | | | |
| | | | |
| | + | [[Plik:Dziupla_naturalna.jpg|alt=Dziupla naturalna|300px|thumb|left|Dziupla naturalna jest mało widoczna w porównaniu z jakąkolwiek budką.]]<font color="DarkOliveGreen" size=2>Ludzie już dość dawno zorientowali się, że wystawiając drewniane pudełka z otworem, można zachęcić niektóre gatunki ptaków do założenia w nich gniazda. Budki lęgowe, jak powszechnie nazywa się te pudełka, zastępują ptakom naturalne dziuple drzew; trzeba jednak podkreślić, że żadna budka na pewno nie jest zamiennikiem lepszym. Wystarczy popatrzeć na drzewo, w którym jest dziupla wykuta przez dzięcioła i porównać je z drzewem, na którym zawieszona jest budka - od razu widać, że budki są elementem rzucającym się w oczy już z daleka. Zwiększa to ryzyko wystawienia potencjalnego lęgu na pastwę drapieżników, takich jak kuna czy choćby dzięcioł duży. Dlatego budki lęgowe wiesza się tam, gdzie na dziuple nie ma co liczyć, tj. na drzewach młodych i bezdziuplastych; natomiast budek nie powinno się wieszać na starych, dziuplastych drzewach. |
| | | | |
| − | Ludzie już dość dawno zorientowali się, że wystawiając drewniane pudełka z otworem, można zachęcić niektóre gatunki ptaków do założenia w nich gniazda. Budki lęgowe, jak powszechnie nazywa się te pudełka, zastępują ptakom naturalne dziuple drzew; trzeba jednak podkreślić, że żadna budka na pewno nie jest zamiennikiem lepszym. Wystarczy popatrzeć na drzewo, w którym jest dziupla wykuta przez dzięcioła i porównać je z drzewem, na którym zawieszona jest budka - od razu widać, że budki są elementem rzucającym się w oczy już z daleka. Zwiększa to ryzyko wystawienia potencjalnego lęgu na pastwę drapieżników, takich jak kuna czy choćby dzięcioł duży. Dlatego budki lęgowe wiesza się tam, gdzie na dziuple nie ma co liczyć, tj. na drzewach młodych i bezdziuplastych; natomiast budek nie powinno się wieszać na starych, dziuplastych drzewach.
| |
| | | | |
| | | | |
| | '''Podstawowe zasady techniczne''' | | '''Podstawowe zasady techniczne''' |
| | + | |
| | Ponieważ, jak powiedziano wyżej, budka lęgowa łatwo rzuca się w oczy, jej zlokalizowanie raczej nie przysporzy drapieżnikom trudu. Nie znaczy to, że budek nie należy wieszać, wręcz przeciwnie, należy je wieszać, trzeba to jednak robić w sposób właściwy. | | Ponieważ, jak powiedziano wyżej, budka lęgowa łatwo rzuca się w oczy, jej zlokalizowanie raczej nie przysporzy drapieżnikom trudu. Nie znaczy to, że budek nie należy wieszać, wręcz przeciwnie, należy je wieszać, trzeba to jednak robić w sposób właściwy. |
| | Zakładając, że drapieżnik dojdzie do samej budki, musimy ją zbudować tak, żeby kuna czy kot nie dostały się do środka. Dlatego ważne są: wysokość budki, długość otworu wlotowego, jego średnica oraz jego położenie względem dna. Ważna jest także wytrzymałość budki. Inne istotne parametry to odporność na warunki atmosferyczne oraz to, żeby nasz domek dla ptaków dało się otwierać, w celu oczyszczenia budki po odbyciu lęgów. | | Zakładając, że drapieżnik dojdzie do samej budki, musimy ją zbudować tak, żeby kuna czy kot nie dostały się do środka. Dlatego ważne są: wysokość budki, długość otworu wlotowego, jego średnica oraz jego położenie względem dna. Ważna jest także wytrzymałość budki. Inne istotne parametry to odporność na warunki atmosferyczne oraz to, żeby nasz domek dla ptaków dało się otwierać, w celu oczyszczenia budki po odbyciu lęgów. |
| − | Najlepszym wzorem budki dla małych ptaków dziuplastych jest licząca już około 100 lat konstrukcja profesora Jana Sokołowskiego, wraz z jej późniejszymi modyfikacjami, które wprowadzono na podstawie wieloletnich doświadczeń i badań naukowych; chodzi między innymi o ulepszenia zaproponowane przez dr Wojciecha Kani ze Stacji Ornitologicznej MiIZ PAN w Gdańsku. | + | Najlepszym wzorem budki dla małych ptaków dziuplastych jest licząca już około 100 lat konstrukcja profesora Jana Sokołowskiego, wraz z jej późniejszymi modyfikacjami, które wprowadzono na podstawie wieloletnich doświadczeń i badań naukowych; chodzi między innymi o ulepszenia zaproponowane przez dr Wojciecha Kanię ze Stacji Ornitologicznej MiIZ PAN w Gdańsku. |
| | | | |
| | | | |
| | | | |
| | '''Wysokość budki.''' | | '''Wysokość budki.''' |
| | + | |
| | Budki nie mogą być za niskie. Ptaki, budując w budce gniazdo, zmniejszają odległość między jajami (później pisklętami) a otworem wlotowym, co naraża je na wyciągnięcie przez drapieżnika. | | Budki nie mogą być za niskie. Ptaki, budując w budce gniazdo, zmniejszają odległość między jajami (później pisklętami) a otworem wlotowym, co naraża je na wyciągnięcie przez drapieżnika. |
| | Długość otworu wlotowego (szerokość przedniej ścianki) | | Długość otworu wlotowego (szerokość przedniej ścianki) |
| Linia 19: |
Linia 21: |
| | Średnica otworu wlotowego musi być dopasowana do ptaków, jakie chcemy zaprosić do naszej budki. Za duży otwór ułatwia grabież budki, zwłaszcza innym ptakom, takim jak dzięcioł duży czy sójka. | | Średnica otworu wlotowego musi być dopasowana do ptaków, jakie chcemy zaprosić do naszej budki. Za duży otwór ułatwia grabież budki, zwłaszcza innym ptakom, takim jak dzięcioł duży czy sójka. |
| | | | |
| − | '''Odrzućmy mit patyka.'''
| |
| − | Przeglądając kiedyś pewne forum w Internecie, odnalazłem ładnie skonstruowane budki lęgowe, ale z patyczkiem „do siadania„ zamocowanym tuż przy otworze wlotowym. Autor tłumaczył to tym, że patyk jest za krótki, by siadła na nim sójka, a bez niego budka jakoś głupio wygląda… Dziwny to sposób rozumowania, tym bardziej, że patyk i związane z nim zło, nie ma nic wspólnego z sójkami. Jest natomiast idealnym, pomocniczym drążkiem dla kuny czy kota, które jedną łapą chwytają się patyka, a drugą plądrują budkę. Poza tym ptaki świetnie dają sobie radę bez patyków; wszak większość naturalnych dziupli nie ma w pobliżu żadnych patyczków. Z kolei taki argument, że „ptak się cały dzień nalatał i teraz ma patyczek, żeby sobie usiadł i odpoczął”, jest dość naiwny; rozwijając tę myśl dalej, moglibyśmy w końcu dojść do w wniosku, że gdyby np. sikorom brakowało w przyrodzie patyków do siadania, to poruszałyby się po ziemi…
| |
| | | | |
| | | | |
| − | '''Czyszczenie budki''' | + | '''Odrzućmy mit patyka.''' |
| − | Każdego roku, kiedy ptaki wyprowadzą już z budek swoje młode, skrzynki lęgowe trzeba oczyścić ze starych gniazd i wszelkich nieczystości. Robi się to z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, żeby oczyścić budkę z potencjalnych pasożytów, które mogą zagrażać zarówno ptakom nocującym w niej (np. zimą), jak i przyszłym młodym. Drugim aspektem jest kwestia bezpieczeństwa nowych gniazd. Jeśli gniazda są budowane na gniazdach starszych, mogą zbliżyć się niebezpiecznie do otworu wlotowego, przez co drapieżnik (kuna czy kot) mogą łatwiej dobrać się do ptaków. Dodajmy od razu, że w naturalnych dziuplach proces rozkładu gniazda często następuje tak szybko, że nie trzeba takich miejsc oczyszczać. Nie dotyczy to jednak gniazd gatunków większych i np. naturalne dziuple zamieszkane przez kraski są oczyszczane przez ludzi w ramach specjalnych programów ochrony tego rzadkiego gatunku. Niektóre ptaki w ogóle nie budują gniazd w budkach, np. dzięcioły (w tym krętogłów) czy sowy. To właśnie z myślą o nich oczyszczone dno budki należy obsypać około 1-cm warstwą trocin.
| + | |
| − | Zgodnie z obowiązującym prawem budki można czyścic w okresie od 16 października do ostatniego dnia lutego. W pozostałym okresie budka podlega prawnej ochronie; jest wówczas traktowana jako siedlisko. Decydując się na udostępnienie ptakom „domu”, musimy więc mieć świadomość, że to one staną się prawowitymi właścicielami budki.
| + | |
| | | | |
| | + | Przeglądając kiedyś pewne forum w Internecie, odnalazłem ładnie skonstruowane budki lęgowe, ale z patyczkiem „do siadania„ zamocowanym tuż przy otworze wlotowym. Autor tłumaczył to tym, że patyk jest za krótki, by siadła na nim sójka, a bez niego budka jakoś głupio wygląda… Dziwny to sposób rozumowania, tym bardziej, że patyk i związane z nim zło, nie ma nic wspólnego z sójkami. Jest natomiast idealnym, pomocniczym drążkiem dla kuny czy kota, które jedną łapą chwytają się patyka, a drugą plądrują budkę. Poza tym ptaki świetnie dają sobie radę bez patyków; wszak większość naturalnych dziupli nie ma w pobliżu żadnych patyczków. Z kolei taki argument, że „ptak się cały dzień nalatał i teraz ma patyczek, żeby sobie usiadł i odpoczął”, jest dość naiwny; rozwijając tę myśl dalej, moglibyśmy w końcu dojść do w wniosku, że gdyby np. sikorom brakowało w przyrodzie patyków do siadania, to poruszałyby się po ziemi… |
| | | | |
| − | ===Jak budka powinna wisieć===
| |
| | | | |
| − | '''Wieszając budkę, trzeba wziąć pod uwagę kilka aspektów.'''
| |
| − |
| |
| − | Wysokość zawieszenia
| |
| − | Wysokość zawieszenia budki zależy od tego, czy mamy w domu ( lub w najbliższym sąsiedztwie) kota czy nie, i czy nasz ogród jest narażony na wandali na dwóch nogach. Wyda się to może trochę szokujące, ale niestety, duża część budek dla ptaków niszczona jest u nas przez ludzi, zwłaszcza przez tych, u których myślenie o przyrodzie jest gdzieś na poziomie myślenia człowieka z epoki kamienia łupanego – inaczej się tego wytłumaczyć nie da. Dla porównania podam, że w Skandynawii budki lęgowe wiesza się na wysokości zaledwie 1,5 m i nikt ich tam nie niszczy, podczas gdy w Polsce większość budek w lasach wiesza się na wysokości co najmniej 3 metrów tylko dlatego, że powieszone niżej zostałyby one zniszczone lub skradzione!
| |
| − | Wysokość wieszania budki zależy też od tego, jakim drzewem, tj. o jakiej wysokości dysponujemy. Budki nie trzeba wieszać jak najwyżej. Minimalna wysokość jej zawieszenia wynosi 1 m - maksymalna 5 - 6m. To, na jakiej wysokości umieścimy nasz ptasi domek, może wpłynąć na to, jakie gatunki będą się u nas lęgły, a jakie nie. Na przykład w budce zawieszonej nisko (około1 m. nad ziemią) nie zalęgną się wróble czy mazurki, natomiast sikory nadal chętnie z niej skorzystają; z kolei z budki wieszanej wysoko (5m) chętnie skorzysta kowalik.
| |
| − |
| |
| − | '''Słońce i wiatr.'''
| |
| − |
| |
| − | Częstym widokiem w naszych ogrodach czy ogródkach działkowych są skrzynki lęgowe powieszone na drewnianej desce przytwierdzonej do drzewa owocowego w taki sposób, że wystają około 1-2m ponad jego koronę. Osobiście nie nazywam ich już wtedy budkami dla ptaków, tylko „mikrofalówkami do gotowania ptaków żywcem”, ponieważ taki domek to swoista termiczna pułapka. Budka wystawiona na słońce w upalny dzień nagrzewa się tak mocno, że jajka mogą się w niej ugotować niemal na twardo, a pisklęta mogą paść z wycieńczenia.
| |
| − | Budki lęgowe powinny zawsze wisieć w miejscach zacienionych: na pniu drzewa, na murze, w żywopłocie - byleby w cieniu. Jeśli pień naszego drzewa owocowego jest za mały, żeby umocować na nim budkę, można umocować ją na wysięgniku z deski, ale w taki sposób, żeby budka znalazła się w koronie drzewa.
| |
| − | Kiedy z kolei nasza budka znajduje się w miejscu mało osłoniętym od wiatru, powinno się ją wieszać zwróconą otworem w kierunku południowo-wschodnim, ponieważ z tego kierunku najrzadziej wieją u nas silne wiatry i nie pada zacinający deszcz, który może budkę zalać. W przypadku miejsc dobrze osłoniętych od wiatru kierunek zwrócenia budki praktycznie nie ma znaczenia.
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | '''Pochylenie.'''
| |
| − | Budka powinna wisieć równo w pionie; może być też lekko pochylona do przodu. Nigdy zaś nie może być pochylona do tyłu, ponieważ grozi jej to zalewaniem przez deszcz. Oczywiście ptaki nie potopią się w takiej skrzynce, niemniej może dojść do zbytniego wychłodzenia piskląt, przez co mogą one nawet paść.
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | '''Rozmieszczenie budek '''
| |
| − | Budki lęgowe dla sikor nie powinny wisieć częściej niż jedna na 25 -30 m. Jest to wymuszone terytorializmem ptaków dziuplastych. Odpowiednie powieszenie budek ochroni ptaki przed niepotrzebnym stresem związanym z obroną ich terytoriów.
| |
| − | Budki dla szpaków można wieszać znacznie gęściej – nawet po dwie na jednym drzewie, ale warto pozostawić pomiędzy nimi co najmniej 3 m odległości; to uchroni ptaki przed poligamią (jeden samiec zakłada gniazda z dwiema samicami, ale pomaga wychować młode tylko jednej, przez co ta druga może stracić część lęgu)
| |
| | | | |
| | + | '''Czyszczenie budki''' |
| | | | |
| − | '''Kiedy wieszać budki'''
| + | [[Plik:A1open.jpg|alt=Otwarta skrzynka lęgowa typu A1|250px|thumb|right|Otwarta skrzynka typu A1.]]Skrzynka lęgowa musi się dać łatwo otwierać ! |
| | + | Każdego roku, kiedy ptaki wyprowadzą już z budek swoje młode, skrzynki lęgowe trzeba oczyścić ze starych gniazd i wszelkich nieczystości. Robi się to z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, żeby oczyścić budkę z potencjalnych pasożytów, które mogą zagrażać zarówno ptakom nocującym w niej (np. zimą), jak i przyszłym młodym. Drugim aspektem jest kwestia bezpieczeństwa nowych gniazd. Jeśli gniazda są budowane na gniazdach starszych, mogą się niebezpiecznie zbliżyć do otworu wlotowego, przez co drapieżnik (kuna czy kot) mogą łatwiej dobrać się do ptaków. Dodajmy od razu, że w naturalnych dziuplach proces rozkładu gniazda często następuje tak szybko, że nie trzeba takich miejsc oczyszczać. Nie dotyczy to jednak gniazd gatunków większych i np. naturalne dziuple zamieszkane przez kraski są oczyszczane przez ludzi w ramach specjalnych programów ochrony tego rzadkiego gatunku. Niektóre ptaki w ogóle nie budują gniazd w budkach, np. dzięcioły (w tym krętogłów) czy sowy. To właśnie z myślą o nich oczyszczone dno budki należy obsypać około 1-cm warstwą trocin. |
| | + | Zgodnie z obowiązującym prawem budki można czyścic w okresie od 16 października do ostatniego dnia lutego. W pozostałym okresie budka podlega prawnej ochronie; jest wówczas traktowana jako siedlisko. Decydując się na udostępnienie ptakom „domu”, musimy więc mieć świadomość, że to one staną się prawowitymi właścicielami budki. </font> |
| | | | |
| − | Co do pory wieszana budek, w zasadzie nie ma reguły - można to robić o dowolnej porze roku. Oczywiście, wieszając budkę latem, możemy nie mieć w niej piskląt w tym sezonie, ale możliwe, że będzie w niej bezpiecznie nocował ptak dorosły. To samo dotyczy budek zawieszonych jesienią czy zimą. Jednak ptaki nocujące, którym uda się w budce przetrwać wszystkie zimowe noce, chętnie w tejże budce założą gniazdo wiosną.
| + | [[http://tramal.akwarium.net.pl/wiki/Dzia%C5%82_1 COFNIJ]] |
Aktualna wersja na dzień 19:43, 3 lis 2010
Budki lęgowe - ogólnie
 Dziupla naturalna jest mało widoczna w porównaniu z jakąkolwiek budką.
Podstawowe zasady techniczne
Ponieważ, jak powiedziano wyżej, budka lęgowa łatwo rzuca się w oczy, jej zlokalizowanie raczej nie przysporzy drapieżnikom trudu. Nie znaczy to, że budek nie należy wieszać, wręcz przeciwnie, należy je wieszać, trzeba to jednak robić w sposób właściwy.
Zakładając, że drapieżnik dojdzie do samej budki, musimy ją zbudować tak, żeby kuna czy kot nie dostały się do środka. Dlatego ważne są: wysokość budki, długość otworu wlotowego, jego średnica oraz jego położenie względem dna. Ważna jest także wytrzymałość budki. Inne istotne parametry to odporność na warunki atmosferyczne oraz to, żeby nasz domek dla ptaków dało się otwierać, w celu oczyszczenia budki po odbyciu lęgów.
Najlepszym wzorem budki dla małych ptaków dziuplastych jest licząca już około 100 lat konstrukcja profesora Jana Sokołowskiego, wraz z jej późniejszymi modyfikacjami, które wprowadzono na podstawie wieloletnich doświadczeń i badań naukowych; chodzi między innymi o ulepszenia zaproponowane przez dr Wojciecha Kanię ze Stacji Ornitologicznej MiIZ PAN w Gdańsku.
Wysokość budki.
Budki nie mogą być za niskie. Ptaki, budując w budce gniazdo, zmniejszają odległość między jajami (później pisklętami) a otworem wlotowym, co naraża je na wyciągnięcie przez drapieżnika.
Długość otworu wlotowego (szerokość przedniej ścianki)
Obecnie za najbardziej odpowiednie uważa się budki, w których przednia ścianka ma 6 cm grubości, tj. 3 deski. Dwie z nich budują ściankę, trzecia to tzw. kominek wlotowy – kwadratowy klocek z otworem, nabity przy wejściu do budki. Otwór wydłuża się po to, żeby uniemożliwić drapieżnikowi wkładającemu do budki łapę zgięcie jej w stawie i sięgnięcie w głąb.
Średnica otworu wlotowego musi być dopasowana do ptaków, jakie chcemy zaprosić do naszej budki. Za duży otwór ułatwia grabież budki, zwłaszcza innym ptakom, takim jak dzięcioł duży czy sójka.
Odrzućmy mit patyka.
Przeglądając kiedyś pewne forum w Internecie, odnalazłem ładnie skonstruowane budki lęgowe, ale z patyczkiem „do siadania„ zamocowanym tuż przy otworze wlotowym. Autor tłumaczył to tym, że patyk jest za krótki, by siadła na nim sójka, a bez niego budka jakoś głupio wygląda… Dziwny to sposób rozumowania, tym bardziej, że patyk i związane z nim zło, nie ma nic wspólnego z sójkami. Jest natomiast idealnym, pomocniczym drążkiem dla kuny czy kota, które jedną łapą chwytają się patyka, a drugą plądrują budkę. Poza tym ptaki świetnie dają sobie radę bez patyków; wszak większość naturalnych dziupli nie ma w pobliżu żadnych patyczków. Z kolei taki argument, że „ptak się cały dzień nalatał i teraz ma patyczek, żeby sobie usiadł i odpoczął”, jest dość naiwny; rozwijając tę myśl dalej, moglibyśmy w końcu dojść do w wniosku, że gdyby np. sikorom brakowało w przyrodzie patyków do siadania, to poruszałyby się po ziemi…
Czyszczenie budki
 Otwarta skrzynka typu A1. Każdego roku, kiedy ptaki wyprowadzą już z budek swoje młode, skrzynki lęgowe trzeba oczyścić ze starych gniazd i wszelkich nieczystości. Robi się to z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, żeby oczyścić budkę z potencjalnych pasożytów, które mogą zagrażać zarówno ptakom nocującym w niej (np. zimą), jak i przyszłym młodym. Drugim aspektem jest kwestia bezpieczeństwa nowych gniazd. Jeśli gniazda są budowane na gniazdach starszych, mogą się niebezpiecznie zbliżyć do otworu wlotowego, przez co drapieżnik (kuna czy kot) mogą łatwiej dobrać się do ptaków. Dodajmy od razu, że w naturalnych dziuplach proces rozkładu gniazda często następuje tak szybko, że nie trzeba takich miejsc oczyszczać. Nie dotyczy to jednak gniazd gatunków większych i np. naturalne dziuple zamieszkane przez kraski są oczyszczane przez ludzi w ramach specjalnych programów ochrony tego rzadkiego gatunku. Niektóre ptaki w ogóle nie budują gniazd w budkach, np. dzięcioły (w tym krętogłów) czy sowy. To właśnie z myślą o nich oczyszczone dno budki należy obsypać około 1-cm warstwą trocin.
Zgodnie z obowiązującym prawem budki można czyścic w okresie od 16 października do ostatniego dnia lutego. W pozostałym okresie budka podlega prawnej ochronie; jest wówczas traktowana jako siedlisko. Decydując się na udostępnienie ptakom „domu”, musimy więc mieć świadomość, że to one staną się prawowitymi właścicielami budki.
[COFNIJ]
|
