|
|
Z PtakiBudki lęgowe - ogólnie
Podstawowe zasady techniczne Ponieważ, jak powiedziano wyżej, budka lęgowa łatwo rzuca się w oczy, jej zlokalizowanie raczej nie przysporzy drapieżnikom trudu. Nie znaczy to, że budek nie należy wieszać, wręcz przeciwnie, należy je wieszać, trzeba to jednak robić w sposób właściwy. Zakładając, że drapieżnik dojdzie do samej budki, musimy ją zbudować tak, żeby kuna czy kot nie dostały się do środka. Dlatego ważne są: wysokość budki, długość otworu wlotowego, jego średnica oraz jego położenie względem dna. Ważna jest także wytrzymałość budki. Inne istotne parametry to odporność na warunki atmosferyczne oraz to, żeby nasz domek dla ptaków dało się otwierać, w celu oczyszczenia budki po odbyciu lęgów. Najlepszym wzorem budki dla małych ptaków dziuplastych jest licząca już około 100 lat konstrukcja profesora Jana Sokołowskiego, wraz z jej późniejszymi modyfikacjami, które wprowadzono na podstawie wieloletnich doświadczeń i badań naukowych; chodzi między innymi o ulepszenia zaproponowane przez dr Wojciecha Kanię ze Stacji Ornitologicznej MiIZ PAN w Gdańsku.
Wysokość budki. Budki nie mogą być za niskie. Ptaki, budując w budce gniazdo, zmniejszają odległość między jajami (później pisklętami) a otworem wlotowym, co naraża je na wyciągnięcie przez drapieżnika. Długość otworu wlotowego (szerokość przedniej ścianki) Obecnie za najbardziej odpowiednie uważa się budki, w których przednia ścianka ma 6 cm grubości, tj. 3 deski. Dwie z nich budują ściankę, trzecia to tzw. kominek wlotowy – kwadratowy klocek z otworem, nabity przy wejściu do budki. Otwór wydłuża się po to, żeby uniemożliwić drapieżnikowi wkładającemu do budki łapę zgięcie jej w stawie i sięgnięcie w głąb. Średnica otworu wlotowego musi być dopasowana do ptaków, jakie chcemy zaprosić do naszej budki. Za duży otwór ułatwia grabież budki, zwłaszcza innym ptakom, takim jak dzięcioł duży czy sójka.
Odrzućmy mit patyka. Przeglądając kiedyś pewne forum w Internecie, odnalazłem ładnie skonstruowane budki lęgowe, ale z patyczkiem „do siadania„ zamocowanym tuż przy otworze wlotowym. Autor tłumaczył to tym, że patyk jest za krótki, by siadła na nim sójka, a bez niego budka jakoś głupio wygląda… Dziwny to sposób rozumowania, tym bardziej, że patyk i związane z nim zło, nie ma nic wspólnego z sójkami. Jest natomiast idealnym, pomocniczym drążkiem dla kuny czy kota, które jedną łapą chwytają się patyka, a drugą plądrują budkę. Poza tym ptaki świetnie dają sobie radę bez patyków; wszak większość naturalnych dziupli nie ma w pobliżu żadnych patyczków. Z kolei taki argument, że „ptak się cały dzień nalatał i teraz ma patyczek, żeby sobie usiadł i odpoczął”, jest dość naiwny; rozwijając tę myśl dalej, moglibyśmy w końcu dojść do w wniosku, że gdyby np. sikorom brakowało w przyrodzie patyków do siadania, to poruszałyby się po ziemi…
Czyszczenie budki  Każdego roku, kiedy ptaki wyprowadzą już z budek swoje młode, skrzynki lęgowe trzeba oczyścić ze starych gniazd i wszelkich nieczystości. Robi się to z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, żeby oczyścić budkę z potencjalnych pasożytów, które mogą zagrażać zarówno ptakom nocującym w niej (np. zimą), jak i przyszłym młodym. Drugim aspektem jest kwestia bezpieczeństwa nowych gniazd. Jeśli gniazda są budowane na gniazdach starszych, mogą się niebezpiecznie zbliżyć do otworu wlotowego, przez co drapieżnik (kuna czy kot) mogą łatwiej dobrać się do ptaków. Dodajmy od razu, że w naturalnych dziuplach proces rozkładu gniazda często następuje tak szybko, że nie trzeba takich miejsc oczyszczać. Nie dotyczy to jednak gniazd gatunków większych i np. naturalne dziuple zamieszkane przez kraski są oczyszczane przez ludzi w ramach specjalnych programów ochrony tego rzadkiego gatunku. Niektóre ptaki w ogóle nie budują gniazd w budkach, np. dzięcioły (w tym krętogłów) czy sowy. To właśnie z myślą o nich oczyszczone dno budki należy obsypać około 1-cm warstwą trocin. Zgodnie z obowiązującym prawem budki można czyścic w okresie od 16 października do ostatniego dnia lutego. W pozostałym okresie budka podlega prawnej ochronie; jest wówczas traktowana jako siedlisko. Decydując się na udostępnienie ptakom „domu”, musimy więc mieć świadomość, że to one staną się prawowitymi właścicielami budki. [COFNIJ] |
