Typy budek lęgowych
Jeśli chodzi o budowanie budek dla ptaków, nasz kraj należy chyba do wyjątkowych, i to w całej Europie, ponieważ historia tego przedsięwzięcia sięga już prawie stu lat. Jedne z pierwszych wzorów skrzynek lęgowych opracował profesor Jan Sokołowski, zwracając przede wszystkim uwagę na prostotę wykonania (wcześniej drążono budki w pniach, co było bardzo pracochłonne i mało wydajne) oraz na bezpieczeństwo ptaków.
Sokołowski opracował 3 podstawowe modele skrzynek lęgowych:
S1 – dla sikor
S2 – dla szpaka
P – dla półdziuplaków
Oczywiście w skrzynkach S1 i 2 gniazdują różne gatunki ptaków.
Z czasem poprzez powiększenie typów budek dla dziuplaków (S1 i 2) powstały też budki dla kawek, kaczek i puszczyka.
Co ciekawe, konstrukcje te przetrwały do dziś. Wielu producentów produkuje je nadal, zachowując oryginalne parametry. Niektórzy poszli jednak dalej i jeszcze bardziej unowocześnili te i tak już dobre konstrukcje. Chodzi głównie o skrzynki dla sikor, które zostały wydłużone, a przy wejściu zamocowano klocek z otworem, którego zadaniem jest wydłużenie otworu wlotowego z 4 do 6 cm. Obydwa zabiegi miały na celu lepsze zabezpieczenie gniazdujących w budkach lęgowych ptaków przed drapieżnikiem czworonożnym. Coraz częściej na kominkach tych budek spotyka się też metalowe okucie, które dodatkowo zabezpiecza otwór wlotowy przed rozkuciem przez dzięcioła. Najnowsze modele polskich skrzynek dla sikor to tzw. typ A, natomiast dla szpaków B.
Typ A.
Budka dla sikor występuje w dwóch wersjach, różnie nazywanych przez różnych producentów. Zasadnicza różnica między tymi wersjami polega na średnicy otworu wlotowego. W pierwszym typie jest on przystosowany do wielkości bogatki (33mm), w drugim do modraszki (27mm).
Oto gatunki ptaków zamieszkujące poszczególne typy budek :
A (otwór 33mm)
• sikora uboga (rzadko)
• czarnogłówka (rzadko)
• czubatka (rzadko)
• sosnówka (rzadko)
• modraszka
• bogatka
• mazurek
• wróbel
• pleszka
• kowalik
• muchołówka żałobna
• dzięciołek
A 1 (otwór 27mm)
• sikora uboga
• czarnogłówka
• czubatka
• sosnówka
• modraszka
Budki typu A najlepiej wieszać naprzemiennie, w odległości około 25-30m od siebie, na wysokości 1 - 5 m.
Typ B – szpak
Typ B to budka wyraźnie większa od dwóch poprzednich modeli, przeznaczona głównie dla szpaka, choć nie jest on jedynym gatunkiem, który z niej korzysta. Otwór wlotowy ma średnicę 45 mm. Budki tego typu można wieszać dość gęsto, czasem nawet dwie na jednym drzewie (szpaki są mało terytorialne); wysokość zawieszenia wynosi 2 - 10m.
Lista gatunków zasiedlających budkę typu B:
• szpak
• bogatka
• pleszka
• kowalik
• dzięciołek
• dzięcioł duży (rzadko)
• krętogłów (rzadko)
• jerzyk (rzadko)
• przy otworze powiększonym do 5, 5 cm także dudek.
Typ D – kawka
Skrzynka lęgowa typu D przeznaczona jest dla kawek, a także dla ptaków, które korzystają z dziupli wykuwanych przez dzięcioła czarnego. Wiesza się je wysoko na drzewach – powyżej 5 m. Drzewo dobrze jest zabezpieczyć tzw. kołnierzem anty- drapieżczym, bowiem do tak dużej budki kuna jest w stanie wejść do środka.
Ptaki korzystające z tego typu skrzynki lęgowej:
• kawka
• kraska
• dudek
• gołąb siniak
• włochatka
• karolinka (tylko w parkach miejskich, gdzie występuje)
• przy otworze zmniejszonym do średnicy 5,5cm także dudek .
Typ E - puszczyk
Wieszanie budki typu E nie jest prostą sprawą.
Ty E oznacza największą budkę lęgowa, jaką można spotkać u nas. Tak jak poprzednie, ten model również może być zajęty przez kilka większych gatunków ptaków. Budki tego typu zawiesza się wysoko, co najmniej 8 -12m. Drzewo powinno być zabezpieczone przed drapieżnikiem czworonożnym, na przykład kołnierzem z blachy; jest to o tyle istotne, że ta konstrukcja nie chroni dokładnie jej lokatorów np. przed kuną.
Gatunki zasiedlające typ E:
• puszczyk
• gągoł
• nurogęś
• krzyżówka
• pustułka (rzadko i tyko wtedy gdy budka umieszczona jest w stosunkowo otwartej przestrzeni)
